HỌC MỖI NGÀY. Xin thưa : bằng nền xuất bản. "Sự giàu có của một quốc gia thường được đánh giá bằng GDP hay thu nhập bình quân đầu người nhưng về mức độ văn minh, về nền dân trí sẽ được đánh giá bằng nền xuất bản, bằng các cuốn sách do dân tộc đó làm ra. Nhưng đó là trách nhiệm của nhà nước nhiều hơn là trách nhiệm của doanh nghiệp." Ông Nguyễn Cảnh Bình, Giám đốc Alpha Books, trên Bee.net đã trao đổi như vậy.
NGUYỄN CẢNH BÌNH; CUỐN SÁCH CHÚNG TÔI LÀM KỸ NHẤT THÌ Ế
- "Phải thừa nhận rằng, hiện nay để làm được một bản thảo hoàn hảo, ưng ý như kiểu các cụ ngày xưa xuất bản sách là điều quá khó. Lý do là không đủ tiền và không đủ người có chất lượng. Ngày xưa, có khi hai ba người rất giỏi cùng làm chung một cuốn sách...". Ông Nguyễn Cảnh Bình, Giám đốc Alpha Books, dù không phải không băn khoăn nhưng vẫn nói về thực trạng trên như một điều "tất nhiên phải thế" của việc làm sách hiện nay.
Rất khó có bản thảo hoàn hảo như các cụ ngày xưa
Alpha Books có bao nhiêu biên tập viên?
Chúng tôi có khoảng 12 BTV.
Khâu kiểm định bản thảo của Alpha Books như thế nào? Để tránh việc độc giả phàn nàn vì sách làm ẩu?
Chúng tôi có những bài test (kiểm tra) BTV đầu vào để lựa chọn được những BTV giỏi và áp dụng phương pháp kiểm tra chéo trong quá trình biên tập, hiệu đính để nâng cao chất lượng bản thảo. Độc giả bây giờ hiểu rõ hơn ngày xưa về đơn vị xuất bản sách, nếu có sai sót, họ thường liên hệ với chúng tôi, thậm chỉ gửi thư trực tiếp cho cá nhân tôi.
Tuy nhiên, cũng phải nói thêm rằng, để đảm bảo thu nhập, các BTV phải hoàn thành định mức vài trăm trang bản thảo một tháng, tức là khoảng một cuốn sách. Dù mỗi BTV có thể có vài cộng tác viên bên ngoài: nhà văn, giáo viên, BTV ở nơi khác... nhưng khối lượng công việc như vậy là tương đối nhiều. Không thế tránh được nhiều lúc mệt mỏi, phải chạy đua với công việc được giao. Rồi có những vấn đề thuật ngữ, câu chữ chuyên môn quá khó, vì thế chất lượng công việc không được tốt như mong đợi.
Phải thừa nhận rằng, để làm được một bản thảo hoàn hảo, ưng ý như kiểu các cụ ngày xưa xuất bản sách là điều quá khó hiện nay. Lý do là không đủ tiền và không đủ người giỏi. Ngày xưa, có khi hai ba người rất giỏi cùng làm chung một cuốn sách....
Cuốn sách nào mà Alpha Books làm kỹ nhất từ trước tới nay?
Đó là cuốn “Nhật hoàng Hirohito và công cuộc xây dựng nước Nhật Bản hiện đại”, giải thưởng Pulitzer 2002. Đây là cuốn sách công phu nhất của Alpha Books, bìa đẹp nhất từ trước tới nay. Nhưng chỉ bán được khoảng 1000 bản.
Một nhà sách, công ty sách ra khoảng 10 cuốn sách/tháng
Alpha Books đang theo đuổi những dòng sách như thế nào?
Chúng tôi tập trung vào làm sách kinh tế, quản trị kinh doanh và giáo dục. Gần đây có phát triển thêm nhiều dòng sách, kể cả sách dành cho thiếu nhi. Mục tiêu là làm sao để người Việt thành đạt hơn về mặt trí tuệ và thực dụng hơn.
Làm thế nào để Alpha Books chọn được những đầu sách hay?
Thứ nhất, các nhà xuất bản quốc tế tự gửi sách mới, sách hay tới Alpha Books. Nguồn thứ hai là đội ngũ cộng tác viên bạn bè bên ngoài. Họ gửi email hay điện thoại giới thiệu những cuốn sách hay, nói chúng tôi nên dịch. Nguồn thứ ba là nội bộ công ty. Chúng tôi chia thành từng ban và chia nhiệm vụ cho từng biên tập viên (BTV), mỗi người một mảng: văn học, kinh doanh, sách thiếu nhi... Họ sẽ lên mạng, tìm các cuốn sách bestseller (bán chạy), sách của các tác giả nổi tiếng...
Cuối cùng, tôi là người quyết định có làm đầu sách đó không.
Thông thường, mỗi năm Alpha Books xuất bản được bao nhiêu cuốn sách?
Như năm nay, dự kiến chúng tôi xuất bản khoảng 100 đầu sách cho các thể loại. Trung bình mỗi tháng ra 10 cuốn.
Tiêu chí chọn sách của Alpha Books như thế nào?
Có ba tiêu chí, một là chủ đề có hot, có được quan tâm không? Hai là chủ đề có ích thực sự không? Ba là chủ đề đó có phù hợp với Việt Nam hay không?
Ví dụ, hiện đang hot về đội biệt kích SEAL tiêu diệt Osama bin Laden, hay sách về bản đồ tư duy, Chiến lược đại dương xanh là chủ đề nóng và hữu ích.
Sách về kinh doanh nhiều khi hữu ích nhưng lại quá cao so với trình độ của Việt Nam nên không phải cuốn nào chúng tôi cũng xuất bản được. Hiện chúng tôi đang bàn về cuốn Lập trình tư duy ngôn ngữ, cuốn sách cho học sinh cấp 3 ở nước ngoài nhưng vẫn phù hợp với sinh viên đại học của Việt Nam, thậm chí cả những bạn trẻ đã ra trường.
NXB thường tin tưởng nhà sách đã có uy tín
Đối tác liên kết xuất bản của Alpha Books là những nhà xuất bản nào? Vai trò của NXB khi liên kết với các công ty truyền thông làm sách có lớn không?
Chúng tôi liên kết và xin giấy phép từ nhiều NXB như Thế giới, Lao động, Lao động Xã hội, Dân trí, Thời đại…. Thông thường, bản thảo gửi đến là được duyệt trừ những vấn đề quá mới, quá chuyên môn hay nhạy cảm.
Thường thì những biên tập đó có đọc kỹ bản thảo bên nhà sách gửi không?
Có những người đọc rất kỹ, ví dụ như biên tập viên của NXB Công an Nhân dân, NXB Thế giới.... Còn những cuốn sách về kinh doanh, chắc không có vấn đề gì lớn, không bị kiểm soát nhiều và theo tôi cũng không cần thiết phải kiểm soát quá kỹ vì những đơn vị liên kết như chúng tôi cũng phải đảm bảo chất lượng sản phẩm của mình.
Nếu không phải Alpha Books mà là các nhà sách khác, các nhà xuất bản có kỹ tính không?
Các đơn vị xuất bản có uy tín như Nhã Nam, Thái Hà, Đông A, Alpha Books... cơ bản được các NXB tin tưởng. Tôi nghĩ nhiều cá nhân hoặc một số nhà sách không có thương hiệu, ít thường xuyên làm việc với các NXB, ít đầu sách thì có lẽ các NXB cũng e ngại phần nào và phải đọc kỹ.
Thường thì giám đốc các nhà xuất bản sẽ giao cho BTV của NXB đọc, kiểm tra bản thảo và làm việc trực tiếp với BTV của các công ty sách. Những đơn vị như Alpha Books một năm ra tới cả trăm cuốn. Chúng tôi thường xuyên làm việc với các NXB nên các BTV không xa lạ gì nhau.
Muốn làm sách về Trương Gia Bình, Trương Đình Tuyển…
"Tôi tin là nhiều năm nữa, sẽ xuất hiện một thế hệ những người viết của Việt Nam. Không phải tiểu thuyết đâu, mà là sách hữu ích thực sự… Rồi họ sẽ xuất hiện".
Alpha Books chủ yếu làm sách dịch?
Vì quá ít tác giả trong nước và quá khó để chọn một bản thảo hay. Điều này cũng dễ hiểu thôi vì nhuận bút thấp và lợi ích từ việc xuất bản sách không đủ bù đắp với chi phí họ bỏ ra… Nhiều người giỏi, có tư duy… sẽ làm các việc khác có lợi nhuận nhiều hơn.
Độc giả Việt Nam đang rất cần những cuốn sách về những nhân vật có thực, sống động như Trương Gia Bình, bầu Đức, Phạm Nhật Vượng hay các chính khách như Phan Văn Khải, Trương Đình Tuyển… Phải là những cuốn sách hay đích thực. Nhiều người sẽ tìm đọc những cuốn sách này.
Dường như ở nền xuất bản nào cũng có mâu thuẫn giữa việc làm sách bestseller và sách tri thức, dành cho giới nghiên cứu, giới tinh hoa? Như câu chuyện về cuốn sách đoạt giải Pulitzer 2002?
Kinh doanh sách đối với doanh nghiệp tất nhiên phải chọn đề tài phù hợp với số đông, với đại chúng và quan tâm đến doanh số, lợi nhuận. Nhưng với tầm quốc gia chúng ta không chỉ nên làm sách bestseller. Còn nhiều cuốn sách chuyên môn, hữu ích, có giá trị thì dù không phải dạng bestseller cũng cần được đầu tư, tài trợ.
Ngoài chuyện kinh doanh, tôi nghĩ, chúng ta cần nghĩ đến vai trò xa hơn của xuất bản, thể hiện sự văn minh của một quốc gia. Như tôi có nói, sự giàu có của một quốc gia thường được đánh giá bằng GDP hay thu nhập bình quân đầu người nhưng về mức độ văn minh, về nền dân trí sẽ được đánh giá bằng nền xuất bản, bằng các cuốn sách do dân tộc đó làm ra.
Nhưng đó là trách nhiệm của nhà nước nhiều hơn là trách nhiệm của doanh nghiệp.
Lê Phương Đông (thực hiện)
Bee.net
HỌC MỖi NGÀY
