Tâm sự Nguyễn Du qua Đối tửu

HỌC MỖI NGÀY. Đối tửu là tuyệt phẩm thơ của cụ Nguyễn Du do Hoa Huyền giới thiệu bản chữ Hán, dịch nghĩa, dịch thơ, thư pháp và những bài họa vần. Tâm sự Nguyễn Du qua Đối tửu là tâm sự của bậc anh hùng, Người đã đám đương đầu với Nguyễn Huệ, hiễu rất rõ Gia Long, Minh Mệnh là những vị vua tài trí và gian hùng, biết trọng dụng nhân tài nhưng kiềm chế và đa nghi. Nguyễn Du đã từng là chánh sứ đứng đầu về ngoại giao với triều Thanh. Người cũng là hàn lâm đại học sĩ đứng đầu về giáo dục, là quan cai bạ đầu tỉnh trọng yếu sát cạnh cố đô. Nguyễn Du hiếu thấu kinh Kim Cương, sâu sắc Kinh Dịch, Phong Thủy và Nhân tướng học, uyên thâm mọi mặt về lịch sử, địa lý, văn hóa, xã hội và ngôn ngữ, nhưng cẩn trọng và khiêm nhường hiếm thấy. Người không chỉ là đại văn hào với Truyện Kiều và những bài thơ văn tiếng Việt mà còn viết tuyệt phẩm Bắc Hành tạp lục với các bài thơ văn chữ Hán sánh với bất cứ tác phẩm ưu tú nào của thời thịnh Đường, đỉnh cao chói lọi của thơ văn Trung Hoa. Người đã mắng Minh Thành tổ, tế Khuất Nguyên, họa thơ Lý Bạch, Thôi Hiệu, dừng chân thăm đền Mạnh Tử, xuống xe nhớ những hiền tài... Tìm hiểu vẻ Người, tôi có viết: Nguyễn Du và những câu thơ tài hoa; Đèo Ngang và những tuyệt phẩm thơ cỗ Nguyễn Du viếng mộ Liễu Hạ Huệ; Nguyễn Du và Nguyễn Công Trứ. Trước đối tửu, thầm thương bậc anh hùng. "Ba trăm năm nữa chốc mòng. Biết ai thiên hạ khóc cùng Tố Như". Như "Cảm hoài" của Đặng Dung, "Thợ bán than" của Trần Khánh Dư," "Một mai, một cuốc, một cần câu" của Nguyễn Bỉnh Khiêm, "Đập đá ở Côn Lôn" của Phan Chu Trinh,"Đối tửu" của Nguyễn Du là thơ hay danh sĩ còn mãi với thời gian .


Đối tửu (Nguyễn Du - 阮攸, Việt Nam)

對酒

趺坐閒窗醉眼開，
落花無數下蒼苔。
生前不盡樽中酒，
死後誰澆墓上杯。
春色霑遷黄鳥去，
年光暗逐白頭來。
百期但得終朝醉，
世事浮雲眞可哀。


Đối tửu


Phu toạ nhàn song tuý nhãn khai,
Lạc hoa vô số há thương đài.
Sinh tiền bất tận tôn trung tửu,
Tử hậu thuỳ kiêu mộ thượng bôi ?
Xuân sắc niệm thiên hoàng điểu khứ,
Niên quang ám trục bạch đầu lai.
Bách kỳ đãn đắc chung triêu tuý,
Thế sự phù vân chân khả ai.


Dịch nghĩa


Ngồi xếp bằng tròn trước cửa sổ, rượu vào hơi say mắt lim dim,
Vô số cánh hoa rơi trên thảm rêu xanh.
Lúc sống không uống cạn chén rượu,
Chết rồi, ai rưới trên mồ cho ?
Sắc xuân thay đổi dần, chim hoàng oanh bay đi,
Năm tháng ngầm thôi thúc đầu bạc.
Cuộc đời trăm năm, chỉ mong say suốt ngày.
Thế sự như đám mây nổi, thật đáng buồn.

Trước ly rượu
Bản dịch của: Lão Nông (Hoahuyen)

Bên cửa xếp bằng ngất ngưởng say
Cánh hoa rơi phủ thảm rêu đầy
Sống chưa vơi nửa lưng ly rượu
Chết hỏi rằng ai tưới mộ đây ?
Xuân đã xa dần oanh bỏ tổ
Tháng năm bàng bạc tóc màu mây
Trăm năm chỉ ước say mềm mãi
Thế sự bèo mây... ngẫm đắng cay

Mời các bạn tham gia dịch hoặc họa cùng Cụ Nguyễn Du




Bài họa 1:
MONG ƯỚC TRI ÂM (684)

Hoahuyen

Kẻ tung người hứng mãi chưa say
Góc quán rêu phong... mốc phủ đầy
Đối tửu, rượu buồn ly lẳng đó
Ngó hoa, bông héo cuống quăng đây
Già xuân khật khưỡng run chân giữa
Luống tuổi lềnh bềnh trắng tóc mây
Mong ước tri âm... tri kỷ mãi
Chia bùi, sẻ ngọt nếm chua cay

Bài họa 2
VẪN SAY VỚI MEN CAY

Bác sĩ Tản (Học trò trường thuốc)

Bác ơi, chẳng phải ít người say
Bởi tại vần thơ chửa ráp đầy
Ráng chỉnh chu thêm nên dấu xó
Khi hoàn tất đủ ắt khoe đây
Trẻ thời khép nép e ra gió
Già tất khoan thai lướt vén mây
Tri kỷ xá chi đâu tuổi tác
Nâng ly ngâm phú thả men cay

Bài họa 3
ĐẮNG CAY

Bác sĩ Tản (Học trò trường thuốc)

Rượu nồng chưa uống đã ngời say
Trộm mắt nhìn nhau lệ thấm đầy
Dạ trách lòng than oan trái quá
Môi cười miệng đắng trớ trêu đây
Duyên tình xa thoảng trôi hương gió
Ân nghĩa vơi dần khuất bóng mây
Đau thấu ruột gan thân phận lẻ
Ghen tuông nào chẳng trút hờn cay

Bài họa 4
CHƯA SAY

Hồ Văn Thiện

Chai đà dốc cạn vẫn chưa say
Đầu ngõ hoa xoan đã rắc đầy
Cuộc thế bao người chìm đến đáy
Nhân tình mấy kẻ đón đưa đây
Sống chưa từng biết niềm hoan lạc
Chết hỏi chi màng cảnh móc mây
Có chút lương tâm còn bán rẻ
Ham gì mướp đắng với gừng cay


Bài họa 5
GỪNG GIÀ ĐỤNG CÀNG CAY

Hà Đình Chung

Men tình nếm thử đã no say
Tứ khoái trời cho khợp rõ đầy
Của lạ cõi trần chơi nếm thử
Vật ngon thiên hạ chén mùi đây
Bóng chiều đội tú chân khua gió
Tuổi hạc ngáy đèo mũi thổi mây
Phong độ " ngũ chi" còn dũng mãnh
Gừng già muối mặn đụng càng cay

Bài họa 6
KHÓC NGƯỜI XƯA

Lương Thế Phiệt

Ly sầu tưới mộ khóc người say
Nghe lá hoang rơi lớp lớp đầy
Một chén men nồng vừa rót xuống
Ngàn câu thơ cũ đã về đây
Cung đàn xót phận rơi hàng lệ
Nhịp phách ru hồn níu bóng mây
Thế thái nhân tình xưa đã vậy
Mà nay hậu thế ngẫm còn cay.

Bài họa 7
ÂN TÌNH (685)

Chửa biết mặt nhau vẫn cứ say
Ân tình sau trước đã đong đầy
Hoa vừa mới gọi: anh đâu nhỉ ?
Phiệt đáp ngay luôn: có lão đây
Lãng mạn tâm hồn mê "sướng" họa
Lâng lâng thể xác khoái "vần" mây
Khả năng thi phú ai bằng bác ?
Rõ hạt tiêu già nhấm quá cay

xem thêm
Cảm hoài của Đặng Dung
Thơ hay danh sĩ sống mãi với thời gian

NGỌC PHƯƠNG NAM, DẠY VÀ HỌC, CÂY LƯƠNG THỰC